नवी दिल्ली: पहलगाम हल्ल्यानंतर १५ दिवसांनी भारताने ऑपरेशन सिंदूर सुरू केले. मंगळवारी रात्री उशिरा भारताने पाकिस्तान आणि पीओकेमधील ९ दहशतवादी तळांवर हवाई हल्ले केले. भारताने ज्या ९ ठिकाणी हवाई हल्ले केले होते, त्याच ९ ठिकाणांवरून जैश-ए-मोहम्मदने भारतावर दहशतवादी हल्ल्यांचा कट रचला होता. या हल्ल्यात ‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्राचा वापर करण्यात आला आहे. मंगळवारी रात्री उशिरा भारतीय हवाई दलाने राफेलवरून स्कॅल्प क्षेपणास्त्रे डागली.
‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्रे त्यांच्या लांब पल्ल्याचा मारा करण्यासाठी ओळखली जातात आणि शत्रूच्या ठिकाणांना लक्ष्य करून विनाश घडवतात. शत्रूच्या ठिकाणाला लक्ष्य करण्याची पद्धत वेगळी आहे. ‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्र किती वेगळे आहे, ते कसे हल्ला करते आणि ते किती अंतरावर विनाश घडवू शकते ते जाणून घेऊया.
‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्र किती शक्तिशाली आहे?
‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्र युरोपियन कंपनी एमबीडीएने विकसित केले आहे. ही एक युरोपियन बहुराष्ट्रीय संरक्षण कंपनी आहे. हे क्षेपणास्त्र ९० च्या दशकाच्या उत्तरार्धात यूके रॉयल एअर फोर्स आणि फ्रेंच एअर फोर्ससाठी विकसित करण्यात आले होते. हे क्षेपणास्त्र लक्ष्य अचूकपणे गाठून विनाश घडवून आणण्यासाठी ओळखले जाते.
अचूक लक्ष्य करण्यासाठी, त्यात एक प्रगत मार्गदर्शन प्रणाली बसवण्यात आली आहे. जी मोठ्या प्रमाणात विनाश घडवून आणण्यासाठी जीपीएस आणि प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर करते. असा दावा केला जातो की, ते इतके शक्तिशाली आहे की खराब हवामान देखील त्याच्या क्षमतेवर परिणाम करत नाही.
‘ते’ लांब अंतरावर कसे लक्ष्य करते?
‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्र ५६० किलोमीटर अंतरापर्यंत लक्ष्यभेद करू शकते. त्याची खासियत अशी आहे की, ते अनेक विमान प्लॅटफॉर्मवरून डागता येते. यामध्ये राफेल, मिराज २०००, युरोफायटर टायफून, टोर्नाडो जीआर४ यांचा समावेश आहे. राफेलचा वापर करून हवाई हल्ला करताना भारताने स्कॅल्प क्षेपणास्त्र डागले आहे.
‘स्कॅल्प’ क्षेपणास्त्र बनवणारी कंपनी एमबीडीएच्या मते, त्यात बसवलेला इन्फ्रारेड कॅमेरा त्याच्या लक्ष्याच्या चित्रांशी आधीच अस्तित्वात असलेल्या चित्रांशी जोडून घेतो. दोन्ही चित्रे जुळवल्यानंतर, ते लक्ष्यावर हल्ला करते. हेच कारण आहे की, त्याचे उद्दिष्ट अचूक आहे. ते लक्ष्यापासून विचलित होत नाही.
रशिया-युक्रेन युद्धात झालेला विध्वंस
रशिया आणि युक्रेनमधील युद्धात या क्षेपणास्त्राचा अनेक वेळा वापर करण्यात आला. १,३०० किलो वजनाचे हे क्षेपणास्त्र बहुतेक राफेल किंवा ब्रिटनच्या युरोफायटर टायफूनमधून सोडले जाते. इराक, लिबिया आणि सीरियामध्येही याचा वापर केला गेला आहे.
हल्ल्यापूर्वी सोशल मीडियावर सांगितले होते
हल्ल्यापूर्वी भारतीय लष्कराने सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर एक पोस्ट पोस्ट केली होती. लष्कराने त्यांच्या पोस्टमध्ये लिहिले: “प्रहाराय सन्निहिताः, जयाय प्रशिक्षिताः” आणि रेडी टू स्ट्राइक, ट्रेन्ड टू विन. पोस्टचा अर्थ स्पष्ट होता की, पहलगाम हल्ल्याचा बदला घेतला जाईल. हल्ल्यानंतर भारत सरकारने लष्कराला पूर्ण मोकळीक दिली होती, म्हणूनच वरिष्ठ अधिकारी याबाबत सतत बैठका घेत होते.
“प्रहाराय सन्निहिताः, जयाय प्रशिक्षिताः”
Ready to Strike, Trained to Win.#IndianArmy pic.twitter.com/M9CA9dv1Xx— ADG PI – INDIAN ARMY (@adgpi) May 6, 2025
